Nieuws

Drie niveaus

De wetgeving omtrent arbeidsomstandigheden is ingedeeld in drie niveaus: de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling.

• Arbowet – De Arbowet vormt de basis van de arbowetgeving. Hierin staan de algemene bepalingen die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht (dus ook voor verenigingen en stichtingen). De Arbowet is een kaderwet. Dat betekent dat er geen concrete regels in staan. Die zijn verder uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling. Op de website van de overheid is de volledige tekst van de Arbowet te vinden.
• Arbobesluit – Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan. Deze regels zijn verplicht. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in voor een aantal sectoren en categorieën werknemers. Op de website van de overheid is de volledige tekst van het Arbobesluit te vinden.
• Arboregeling – De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Het gaat hierbij om concrete voorschriften. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan moeten voldoen of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken exact moet uitvoeren. Ook deze regels zijn verplicht voor werkgever en werknemer. Op de website van de overheid is de volledige tekst van de Arboregeling te vinden.

Doelvoorschriften

Sinds 2007 is de Arbowet vereenvoudigd. Dat wil zeggen dat de wet een aantal zogenoemde doelvoorschriften stelt, maar dat werkgevers en werknemers meer mogelijkheden hebben gekregen om zelf te bepalen hoe ze deze normen bereiken. Zo geeft de Arbowet wel eisen aan het maximale geluid op de werkplek, maar bepaalt het bedrijf zelf hoe ze dit bereiken.

Arbocatalogus

Werkgevers bekijken samen met de werknemers (via ondernemingsraad of personeelsvereniging) hoe aan deze doelvoorschriften het best voldaan kan worden. Dit wordt vastgelegd in een arbocatalogus. Bedrijven kunnen zelf een arbocatalogus opstellen of zich aansluiten bij de arbocatalogus van hun branche. De Inspectie SZW toetst de arbocatalogi die voor een hele sector of branche worden opgesteld, om zeker te stellen dat aan de doelvoorschriften wordt voldaan. Kijk hier voor alle arbocatalogi die in het Arboportaal zijn opgenomen.

Verplichtingen werkgevers

In de Arbowetgeving zijn verplichtingen opgenomen waar werkgevers zich aan moet houden:

• Het ontwikkelen en uitvoeren van arbeidsomstandighedenbeleid (Arbobeleid). De arbeid die in het bedrijf verricht wordt, mag geen nadelige gevolgen hebben voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers.
• Zo veel mogelijk gevaren voor de gezondheid van werknemers bij de bron aanpakken. Een voorbeeld hiervan is dat een machine die veel lawaai maakt, wordt vervangen door een stiller type.
• De inrichting van de arbeidsplaatsen, de werkmethoden, gebruikte arbeidsmiddelen en arbeidsinhoud zo veel als mogelijk aanpassen aan de persoonlijke eigenschappen van de werknemers. Dit geldt ook voor werknemers met een structurele functionele beperking door bijvoorbeeld ziekte.
• Zo veel als mogelijk (‘redelijkerwijs kan worden gevergd’) voorkomen en beperken van monotone en tempogebonden arbeid.
• Het opstellen en uitvoeren van een Risico- inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en een Plan van Aanpak.
• Het voorkomen en beperken van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn.
• Het geven van voorlichting en onderricht aan de werknemers. De voorlichting en het onderricht kunnen betrekking hebben op het gebruik van arbeidsmiddelen of persoonlijke beschermingsmiddelen, maar ook over hoe er in een bedrijf wordt omgegaan met agressie en geweld en seksuele intimidatie.
• Het melden en registreren van arbeidsongevallen en beroepsziekten.
• Het voorkomen van gevaar voor derden in verband met de arbeid die door de werknemers wordt verricht.
• Werknemers in de gelegenheid stellen om periodiek een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan.

Verplichtingen werknemers

Niet alleen werkgevers hebben verplichtingen, ook werknemers moeten zich aan een aantal regels houden. De belangrijkste verplichtingen van werknemers zijn:

• Arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen op een juiste wijze gebruiken.
• Op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen niet veranderen en niet weghalen en deze beveiligingen op de juiste wijze gebruiken.
• Door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen op een juiste manier gebruiken en op de daarvoor bestemde plaats opbergen.
• Meewerken aan de voor werknemers georganiseerde instructie (’onderricht’).
• De werkgever inlichten over opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het bedrijf.
• De werkgever en andere deskundige personen (preventiemedewerker, bhv’er, arbodienstverlener) indien nodig bijstaan bij de uitvoering van hun verplichtingen.

Overige wetgeving

Naast de Arbowet is er ook andere wetgeving die werknemers beschermt tegen bepaalde negatieve aspecten op het werk:

• Arbeidstijdenwet – Deze wet beschermt werknemers tegen het maken van te lange werktijden en regelt het werken op zondag en bij nachtdiensten.
• Wet arbeid en zorg – Regelt onder andere het recht op vakantiedagen en andere vormen van verlof.
• Wet verbetering Poortwachter – Opgezet om langdurig ziekteverzuim van werknemers tegen te gaan.
• Algemene Wet Gelijke Behandeling – Beschermt burgers (en dus ook werknemers) tegen ongeoorloofd onderscheid.
• Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte – Deze wet heeft tot doel discriminatie vanwege handicap of chronische ziekte te bestrijden en de gelijke behandeling te bevorderen van mensen met een handicap of chronische ziekte op de belangrijkste terreinen van het maatschappelijk leven – waaronder ook arbeid.
• Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen – Deze wet verbiedt het maken van onderscheid tussen mannen en vrouwen op het gebied van arbeid.
• Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid – Deze wet verbiedt het maken van onderscheid op basis van leeftijd op het gebied van arbeid.
• Tabakswet – Regelt het recht op een rookvrije werkplek.
• Burgerlijk Wetboek – Hierin staat onder andere dat werkgevers verplicht zijn om goed werkgeverschap te tonen. Ook andere zaken, zoals het verbod op discriminatie is hierin nog apart geregeld.
• Wetboek van Strafrecht – Extreme overtredingen kunnen ook via het Wetboek van Strafrecht behandeld worden: bij geweld, ongewenste intimiteiten of grove nalatigheid van een werkgever.